Vai trò của Sách giáo khoa và Tài liệu tham khảo trong trường Phổ thông

Vai trò của Sách giáo khoa và Tài liệu tham khảo trong trường Phổ thông

( Giáo dục Anh Sơn) Chúng ta biết rằng, tri thức là vô hạn và ngày càng được mở rộng, phát triển. Trong khi đó, hoạt động dạy và học thì có hạn, vì vậy GV cần hướng dẫn phương pháp tự học cho học sinh ngay từ những những cấp học đầu tiên để các em có thói quen tự học mọi lúc mọi nơi và tự học suốt đời. Để chuẩn bị bước vào năm học mới 2012 – 2013 Giáo dục Anh Sơn xin trân trọng gới thiệu bài viết của nhóm tác giả phòng GD & ĐT Anh Sơn nói về vai trò của sách giáo khoa và tài liệu tham khảo trong trường phổ thông hiện nay. Một buổi hội thảo chuyên đề sử dụng sách giáo khoa, tài liệu tham khảo của phòng Giáo dục và Đào tạo Anh Sơn – Tháng 8/2008       Một lần nữa khẳng định rõ ràng trong các trường phổ thông, một công cụ không thể thiếu được đó là sách giáo khoa và tài liệu tham khảo.Trong giai đoạn đổi mới và hội nhập của đất nước, khi mà tri thức nhân loại ngày một mở rộng, dưới góc độ của người quản lý giáo dục phải thực sự nhạy cảm khi chỉ đạo các nhà trường mua sắm và sử dụng một cách có hiệu quả sách giáo khoa và tài liệu tham khảo. Chính vì vậy, chúng tôi xin đề cập đến các vấn đề sau: I. Sách giáo khoa và tài liệu tham khảo trong trường Tiểu học.          SGK Tiếng Việt dành cho học sinh Tiểu học là một tài liệu học tập bắt buộc đối với học sinh. Mỗi bài học trong SGK đều thể hiện đầy đủ các nội dung dạy học nhằm đảm bảo mục tiêu hình thành và phát triển ở học sinh 4 kĩ năng sử dụng Tiếng Việt: nghe, nói, đọc, viết để học sinh có thể giao tiếp và học tập trong môi trường hoạt động của lứa tuổi. Mỗi bài đọc trong SGK Tiếng Việt có sự tác động rất lớn đến sự phát triển nhân cách của các em. Thông qua các bài Tập đọc, Tập làm văn, học sinh được nhận thức thế giới xung quanh, xác lập thái độ, hình thành những tư tưởng, tình cảm tốt đẹp. Một quyển sách Tiếng Việt có nội dung thiết thực, cách viết dung dị, dễ hiểu, dễ thuộc, dễ nhớ có thể đi thẳng vào lòng trẻ thơ và nhờ đó mà phát huy tác dụng suốt cả đời người. Qua việc giải các kiểu bài tập có trong SGK Tiếng Việt, các em được phát triển tư duy lô-gic và tư duy hình tượng. SGK Tiếng Việt không chỉ dạy cho học sinh “đọc thông, viết thạo” mà còn trang bị cho các em những kiến thức, những kĩ năng cần thiết trong cuộc sống. Chẳng hạn: Qua một số bài tập đọc, các em lớp 2 có thể viết được một bản tự thuật về bản thân, lập được thời khóa biểu, sắp xếp thời gian biểu hợp lý, biết xem mục lục sách, lập danh sách học sinh trong tổ, trong lớp… Để thực hiện được các mục tiêu đó thì điều quan trọng là các em sẽ được GV tổ chức hoạt động làm việc với SGK ngay trong các giờ học trên lớp. Cả kênh chữ và kênh hình trong SGK Tiếng Việt đều được khai thác một cách triệt để. Lúc này SGK Tiếng Việt trở thành một phương tiện học tập không thể thiếu của mỗi học sinh. Các thông tin và hình ảnh trong SGK sẽ được sử dụng trong việc hình thành kiến thức mới, trong luyện tập thực hành và quá trình củng cố ôn tập. Trong quá trình học tập ở nhà thì SGK với vai trò là “người chỉ dẫn”, giúp học sinh định hướng phương pháp và nội dung tự học. Dựa vào hệ thống câu hỏi ở mỗi bài học, các em sẽ có cơ sở để chuẩn bị cho các bài học trên lớp. Phần tóm tắt ở mỗi bài học sẽ giúp các em ghi nhớ nội dung trọng tâm một cách hiệu quả.         SGK môn Toán Tiểu học cũng có một tầm quan trọng không kém. Trong nhà trường Tiểu học, nó chiếm giữ vai trò duy nhất mà không một tài liệu học tập nào có thể thay thế. Nội dung SGK Toán Tiểu học chứa đựng kiến thức cơ bản ban đầu về số học các số tự nhiên, phân số, số thập phân; các đại lượng thông dụng; một số yếu tố hình học và thống kê đơn giản. Mỗi bài học đều có một mục tiêu cụ thể nhằm hướng tới mục tiêu khái quát mang tính tổng hợp ở cấp độ cao hơn của chuẩn kiến thức, kĩ năng môn Toán. Những yêu cầu cốt lõi cần đạt của bài học đều được lượng hóa thông qua hệ thống bài tập trong SGK. Các bài tập cần làm đã được lựa chọn ở mỗi bài học trong SGK là các dạng bài tập cơ bản, cần thiết, tối thiểu giúp HS thực hành để từng bước nắm được kiến thức, rèn kĩ năng và yêu cầu về thái độ nhằm đáp ứng yêu cầu cần đạt của mỗi bài học. Mỗi bài học gồm phần bài học và phần thực hành.  Phần bài học nêu lên các tình huống được mô tả bằng hình vẽ, mô hình có tác dụng định hướng cho học sinh hoạt động học tập để tự phát hiện và chiếm lĩnh kiến thức, kĩ năng mới. Phần thực hành là các bài tập củng cố, được sắp xếp từ dễ đến khó, đủ loại bài đại diện cho kiến thức, kĩ năng cơ bản nhất. Dựa vào hệ thống bài tập này, HS có thể tự ôn luyện kiến thức để từng bước nắm được kiến thức, kĩ năng cơ bản. Như vậy SGK Toán đã trở thành một đồ dùng dạy học thiết yếu của HS trong hoạt động hình thành kiến thức mới và cả trong việc củng cố ôn tập. SGK Toán là một tài liệu dễ sử dụng. Bất kỳ HS nào cũng có thể dễ nhận biết được những gì cần học và cần thực hành trong mỗi quyển SGK Toán, và vì vậy nó trở thành “người bạn”, “người thầy” của HS trong quá trình tự học.        Cùng song hành với SGK trên những chặng đường học tập của HS, đó là sách tham khảo (STK). Hai loại sách này luôn có vai trò bổ sung cho nhau. Mỗi SGK Toán hay Tiếng Việt ở Tiểu học có khoảng  trên  dưới 10 đầu STK. Loại sách này đưa ra những ý tưởng mới, cách nhìn nhận mới của một nhóm người hay cá nhân nào đó về một vài khía cạnh thuộc lĩnh vực nghiên cứu của tác giả. Điểm nổi bật của STK là tính sống động, mới mẻ, linh hoạt và đa dạng. Vì thế không thể phủ nhận vai trò và tầm quan trọng của việc sử dụng sách tham khảo đối với việc học tập. Với học sinh, STK sẽ giúp các em nâng cao kiến thức, trau dồi kỹ năng và rèn luyện phương pháp học tập. STK vừa bổ sung kiến thức vừa cung cấp các phương pháp giải, suy luận mang tính gợi mở, hướng dẫn cách giải cho từng dạng bài tập, từng dạng câu hỏi. Ở đó, các em có điều kiện làm thêm các bài tập mới, bài tập nâng cao mà trong nội dung cơ bản của chương trình sách giáo khoa chưa có điều kiện đề cập đến. Đặc biệt có loại STK viết theo chuyên đề một cách hệ thống, đi sâu vào từng dạng bài với nhiều cách giải khác nhau, phương pháp giải mỗi dạng bài có tính  khái quát, giúp HS hiểu sâu và vận dụng tốt phương pháp nhận dạng bài toán, lựa chọn phương pháp thích hợp để tìm ra lời giải. Với giáo viên, sách tham khảo giúp người thầy mở mang kiến thức, tích lũy kinh nghiệm, học hỏi được nhiều cách dạy, phương pháp giảng dạy giúp học sinh học tập tốt hơn. Nếu biết sử dụng STK một cách hợp lý để làm tài liệu phục vụ cho công tác bồi dưỡng HSG thì sẽ rất có hiệu quả. Tuy nhiên, khả năng tự học của HS Tiểu học chưa cao, vì vậy việc sử dụng STK nên có sự hướng dẫn, định hướng chọn lựa của giáo viên và các bậc phụ huynh để có thể vừa phát huy được tác dụng của STK, vừa tránh được những hạn chế do không biết sử dụng STK đúng cách.        Trong chương trình giáo dục Tiểu học môn TNXH, Khoa học, Lịch sử và Địa lý cùng với các môn học khác có vai trò quan trọng trong việc phát triển toàn diện cho học sinh. Môn TNXH, Khoa học, Lịch sử và Địa lý là môn học bắt buộc trong chương trình, thông qua môn học cung cấp cho học sinh hiểu biết đơn giản, cần thiết về tự nhiên, xã hội và con người. Học sinh có những hiểu biết cơ bản, ban đầu về các sự vật hiện tương, mối quan hệ giữa chúng trong tự nhiên, xã hội và con người, là nền tảng để các em học các môn khác ở các lớp trên.         Môn TNXH, môn Khoa học, Lịch sử và Địa lý ở tiểu học không chỉ đơn thuần cung cấp cho học sinh  một khối lượng tri thức cần thiết, mà còn tập cho học sinh làm quen với các tư duy khoa học, rèn kỹ năng liên hệ kiến thức với thực tế và ngược lại, giúp các em có được những phẩm chất và năng lực cần thiết thích ứng với cuộc sống, hình thành thái độ khám phá, tìm tòi thực tế…qua đó hình thành nhân cách cho học sinh. Môn TNXH, Khoa học, Lịch sử và Địa lý là môn học tích hợp kiến thức của khoa học tự nhiên và khoa học xã hội trong đó kiến thức khoa học tự nhiên nhiều hơn so với kiến thức khoa học xã hội. Vì vậy môn TNXH là môn học có tầm quan trọng trong sự đổi mới giáo dục đó là việc coi trọng thực hành và vận dụng kiến thức, quan tâm đến năng lực tự học, tự khám phá kiến thức của học sinh.        Môn TNXH được dạy ở các lớp 1, 2, 3 (giai đoạn 1), đến lớp 4, 5 (giai đoạn 2) phát triển thành môn Khoa học, môn Lịch sử và Địa lý.        Môn học TNXH là môn học về môi trường tự nhiên và xã hội gần gũi, bao quanh học sinh, vì vậy có rất nhiều nguồn cung cấp kiến thức cho các em. Do đó không chỉ có giáo viên cung cấp tri thức cho các em lĩnh vực này, các em có thể thu nhận kiến thức từ nhiểu nguồn thông tin khác.       Vì vậy đối với GV Tiểu học mà đặc biệt là trong quá trình dạy môn TNXH, Khoa học, Lịch sử và Địa lý thì tài liệu tham khảo đóng vai trò rất quan trọng.       Tài liệu tham khảo là những tài liệu có liên quan đến vấn đề mà ta nghiên cứu, trình bày. Tài liệu tham khảo đóng vai trò là “dẫn chứng khoa học từ những gì đã được công bố trong các công trình trước đó”. Tài liệu tham khảo bao gồm: SGV, Sách thiết kế, sách tham khảo, các tạp chí, mạng Internet,...        Người ta thường nói rằng GV Tiểu học là “ông thầy tổng thể”. Nói như vậy bởi vì GV Tiểu học là người trực tiếp dạy học sinh tất cả các môn học có trong chương trình lớp đó. Không phải như GV THCS hoặc THPT người GV chỉ dạy đúng phân môn, chuyên ngành mà mình được học và nghiên cứu. Bởi thế người GV Tiểu học thường có một nhược điểm là không được đào tạo chuyên sâu một môn nào cả. Trong trường sư phạm họ được học về kiến thức và PPDH tất cả các môn học và chỉ được học trong trời gian 2 năm. (Trong khi đó GV THCS, THPT được đào tạo 3-5 năm và cơ bản chỉ học chuyên sâu một môn nào đó). Vì vậy thực tế vốn kiến thức chuyên sâu của GV Tiểu học đa số là không nhiều. Mà kiến thức môn TNXH, Khoa học, Lịch sử và Địa lý như chúng ta vừa phân tích ở trên là rất nhiều và rộng. Để dạy đúng và dạy hay chúng ta phải tìm hiểu thêm các nguồn thông tin từ tài liệu tham khảo. Từ đó chúng ta càng thấy rằng tài liệu tham khảo môn TNXH, Khoa học, Lịch sử và Địa lý là vấn đề cực kỳ quan trọng đối với người GV TH.        Tự nhiên và Xã hội là môn học gắn liền với những kiến thức đa dạng về môi trường sống xung quanh các em. Và đối với HS Tiểu học các em chưa có điều kiện học tập, tiếp xúc nhiều với các sự vật, hiện tượng trong tự nhiên. Do đó việc cung cấp thêm các kiến thức từ tài liệu tham khảo sẽ giúp cho các em hứng thú hơn nhiều trong học tập.        Thực tế qua quá trình dạy học môn TNXH, Khoa học, Lịch sử và Địa lý ở TH chúng ta nhận thấy rằng đối với nội dung một số bài, SGK đưa ra một vấn đề nào đó nhưng lại có rất ít thông tin đi kèm (chủ yếu là kênh hình), nên nếu GV không tìm kiếm nguồn thông tin ở tài liệu tham khảo thì sẽ rất khó khăn trong quá trình dạy học. Ví dụ: Khi dạy bài “Sự chuyển động của trái đất” (TNXH lớp 3) SGK kết luận: “Trái đất luôn luôn chuyển động” có nhiều HS đã hỏi: “Em thấy chỉ có mặt trời chuyển động, còn trái đất đứng yên”. Trong trường hợp này GV phải huy động vốn kiến thức của mình để giải thích, chứng tỏ cho HS thấy kết luận của SGK là đúng. Thực tế có nhiều GV gặp khó khăn trong trường hợp này. Vậy thì tài liệu tham khảo sẽ giúp GV giải quyết được vấn đề một cách triệt để.       Hoặc khi dạy bài “Ngày và đêm trên trái đất” (TNXH lớp 3) SGK có một hình vẽ tĩnh, rất trừu tượng. Nếu không có sách giáo viên và các tài liệu khác thì GV sẽ khó mô tả cho HS hiểu được vì sao có hiện tượng ngày và đêm trên trái đất một cách đảm bảo tính khoa học. Như vậy tài liệu tham khảo sẽ giúp GV dạy tốt và giải quyết được rất nhiều các thắc mắc của HS.  Ngoài ra, tài liệu tham khảo còn là nguồn cung cấp thông tin, tri thức cho học sinh; đặc biệt là đối với phụ huynh học sinh (đa số họ không thường xuyên tiếp xúc với PPDH Tiểu học) cũng rất cần có những tài liệu này để kèm cặp con cái.        Mặt khác, khi cần nghiên cứu hay thực hiện một vấn đề gì, nếu chúng ta biết tận dụng những kiến thức hay kinh nghiệm mà những người khác đã đúc rút thì chúng ta sẽ không vấp sai lầm và tiết kiệm được rất nhiều thời gian, công sức, tiền của. Đó cũng là một ưu điểm của tài liệu tham khảo đối với chúng ta. Tuy nhiên phải biết cách đọc, phân loại và lựa chọn tài liệu tham khảo phù hợp với việc mình dự định làm. Công việc này không dễ dàng, vì thông thường số lượng sách tham khảo rất lớn, trong khi thời gian của chúng ta thì giới hạn. Vì vậy chúng ta cần phải có kỹ năng đọc nhanh, nắm bắt đúng vấn đề, phân loại và tập hợp thông tin. Đến với sách, con người được cung cấp kiến thức, mở rộng hiểu biết, nâng cao về mọi mặt. Không chỉ thế, sách còn truyền cho con người lòng nhân ái và niềm tin vào cuộc sống. Đó là giá trị to lớn mà mỗi cuốn sách mang đến cho con người. Hãy biết trân trọng giá trị của sách để sách mãi là người bạn, người thầy của chúng ta trên con đường chinh phục đỉnh cao của tri thức. II. Việc sử dụng liệu tham khảo trong trường THCS.            Chúng ta biết rằng, tri thức là vô hạn và ngày càng được mở rộng, phát triển. Trong khi đó, hoạt động dạy và học thì có hạn, vì vậy GV cần hướng dẫn phương pháp tự học cho học sinh ngay từ những những cấp học đầu tiên để các em có thói quen tự học mọi lúc mọi nơi và tự học suốt đời. Một trong những phương tiện để quá trình tự học đạt hiệu quả cao đó là tài liệu tham khảo bộ môn.            Chẳng hạn, với chương trình hiện nay, Sách giáo khoa Toán đã cung cấp cho học sinh những kiến thức bộ môn cơ bản đảm bảo nhưng một số kiến thức chưa có điều kiện để đề cập đến thì Sách tham khảo đã hỗ trợ đắc lực cho tài liệu Sách giáo khoa nhằm bổ sung kịp thời những kiến thức cho học sinh. Sách tham khảo còn giúp giáo viên mở mang kiến thức, kinh nghiệm, học tập được nhiều cách dạy hay, những phương pháp dạy hợp lí giúp học sinh tiếp thu bài tốt Đối với học sinh, việc làm thêm các bài tập mới, bài tập nâng cao mà trong nội dung cơ bản của chương trình Sách giáo khoa chưa có điều kiện đề cập đến đã giúp các em mở rộng kiến thức, phát huy được năng lực của bản thân.             Từ những kiến thức trong Sách tham khảo giúp cho người sử dụng nâng cao được khả năng trình bày, giúp học sinh diễn đạt ý tưởng của mình một cách khoa học và cụ thể.             Đối với bộ môn Vật lý, Sách tham khảo là những tài liệu chủ yếu dùng cho việc tự học tập của học sinh (nghiên cứu thêm của giáo viên và phụ huynh) có vai trò: Truyền tải kiến thức trọng tâm về môn Vật lý trong nhà trường ở bậc Trung học cơ sở một cách đầy đủ nhất. Thông qua các sách tham khảo môn Vật lý, các em học sinh học được cách tư duy sáng tạo, chặt chẽ trong lập luận để có thể rèn luyện cho mình tính năng động và độc lập trong quá trình giải bài tập Vật lý; Sách tham khảo trước hết phải đáp ứng được yêu cầu về chương trình sách giáo khoa môn Vật lý trong nhà trường ở bậc Trung học cơ sở hiện nay. Giúp các em học sinh hoàn thành tốt các bài kiểm tra tự luận và trắc nghiệm môn Vật lý; Sách tham khảo được xem như là người thầy trong nhà của các em học sinh giúp các em không có điều kiện đến với các lớp dạy thêm, học thêm cũng có thể lĩnh hội được đầy đủ kiến thức và kỹ năng để có thể giải được các dạng bài tập vật lý thường gặp. Cấu trúc chung của các sách tham khảo Vật lý gồm:          Tóm tắt lý thuyết: Tóm tắt những kiến thức cơ bản cần nhớ để vận dụng vào việc trả lời các câu hỏi trắc nghiệm và trình bày các câu hỏi tự luận và làm bài tập Vật lý.          Câu hỏi và bài tập: Với mức độ từ cơ bản đến nâng cao; từ dễ đến khó hoặc được phân thành các dạng, các chủ đề. Các bài tập tổng hợp và khó để học sinh rèn luyện kỹ năng giải toán Vật lý.          Hướng dẫn và đáp án: Những lời giải (nếu có) được trình bày dưới dạng tóm lược, ngắn gọn nhằm gợi ý học sinh cách giải quyết vấn đề. Học sinh có thể trình bày lời giải hoàn chỉnh khi học tập ở nhà. Để sử dụng sách tham khảo Vật lý có hiệu quả cao thì các em học sinh cần phải nghiên cứu kỹ phần tóm tắt lý thuyết và các dạng bài tập để nắm chắc trình tự, hệ thống và phương pháp giải từng loại bài tập. Phải so sánh các dạng bài tập để khắc sâu nội dung kiến thức và cách giải.         Trong dạy học Lịch sử ở trường phổ thông, ngoài SGK là tài liệu học tập cơ bản, chủ yếu cho học sinh, người giáo viên cũng như học sinh cần phải sử dụng thêm một số tài liệu tham khảo, gồm các nguồn sử liệu khác nhau. Bởi vì, do nội dung của môn học, việc học tập lịch sử đòi hỏi phải có sự hiểu biết sâu rộng, phù hợp với trình độ, yêu cầu nhận thức của học sinh. Đồng thời, sử dụng tài liệu tham khảo phù hợp thì hiệu quả Dạy -  Học sẽ được nâng cao hơn rất nhiều cả về kiến thức cũng như giáo dục đạo đức tư tưởng cho học sinh. Việc sử dụng tài liệu tham khảo môn Lịch sử có vai trò rất lớn đối với giáo viên và học sinh trong quá trình dạy và học Lịch sử.          * Đối với Giáo viên :    + Củng cố, nắm chắc hơn các kiến thức và tự tin hơn trong quá trình lên lớp ở các giờ dạy chính khóa.   + Hiểu biết sâu rộng, phong phú hơn, cập nhật hơn về kiến thức để phục vụ tốt trong công tác bồi d¬ỡng học sinh giỏi các cấp và ngoại khóa, nói chuyện lịch sử trong các ngày lễ lớn của dân tộc.   + Yêu thích, đam mê hơn bộ môn lịch sử mà mình đang giảng dạy.   + Hun đúc thêm lòng yêu nước, yêu quê hương và lòng tự hào dân tộc, đồng thời từ đó sẽ nâng cao được ý thức trách nhiệm của mình trong sự nghiệp “ Trồng người” nói riêng và đối với  sự nghiệp giáo dục của đất nước nói chung .          * Đối với Học sinh :    + Làm phong phú thêm kiến thức lịch sử đang học.    + Các em sẽ hiểu sâu sắc hơn về quá khứ của loài người, các sự kiện, hiện tượng, nhân vật lịch sử.    + Dựa vào tài liệu tham khảo các em HS có thể phân tích một cách thấu đáo một sự kiện lịch sử nào đó .. .    + Tài liệu tham khảo giúp các em có thêm cơ sở để chứng minh cho một luận điểm khoa học để nhận thức đúng một sự kiện, một quá trình lịch sử.    + Tài liệu tham khảo giúp HS có nguồn kiến thức phong phú để làm tốt các bài tập lịch sử và làm bài kiểm tra, bài thi .    + Ngoài việc làm phong phú kiến thức cho HS, tài liệu tham khảo còn giúp HS dễ hiểu, nâng trình độ tư duy và khả năng thực hành cho các em, tránh được những thiếu sót thường gặp trong dạy học lịch sử như : “ Dạy chay”, trình bày lịch sử một cách  khô khan, nhàm chán, “ Mù lịch sử”, biết sự kiện mà không hiểu lịch sử .    + Phát huy được một cách hiệu quả tính tích cực hoạt động của học sinh trong giờ học ở lớp cũng như tự học ở nhà - Từng b¬ước đáp ứng được yêu cầu đổi mới trong dạy học …    + Một tác dụng rõ nhất khi GV sử dụng tài liệu tham khảo trong bài dạy chính khóa cũng như bồi dưỡng HSG phù hợp, khoa học thì các em HS sẽ yêu thích, say mê học lịch sử hơn rất nhiều, nhận thức cũng như tư tưởng tình cảm của các em đối với quê hương, dân tộc cũng được nâng lên rõ rệt. Như vậy việc sử dụng tài liệu tham khảo trong bộ môn Lịch sử cấp THCS là rất cần thiết trong quá trình Dạy - Học. Mỗi một GV cần tích cực sử dụng đúng yêu cầu, phù hợp, khoa học trong từng bài dạy cũng như trong việc tự học, tự bồi dưỡng của mình để góp phần nâng chất lượng dạy học lịch sử và giáo dục của đất nước. Để đáp ứng yêu cầu đổi mới phương pháp Dạy -  Học hiện nay, Bộ GD-ĐT; Sở GD&ĐT Nghệ An đã biên soạn rất nhiều loại tài liệu tham khảo có tác dụng thiết thực cho công tác giảng dạy của giáo viên và học tập của học sinh, góp phần rất lớn trong việc nâng cao chất lượng dạy học bộ môn Lịch sử nói riêng và sự nghiệp giáo dục nói chung.           Các đầu Sách tham khảo được sử dụng phổ biến ở cấp THCS:     - Sổ tay kiến thức lịch sử ( Lịch sử Việt nam, Lịch sử thế giới )     - Đại cương lịch sử Việt Nam ( Tập I , II , III  )     - Hỏi - Đáp lịch sử ( Lớp 6,7,8,9 )     - Tư liệu lịch sử ( Lớp 6,7,8,9 )     - Tranh ảnh lịch sử     - Băng hình …     - Tài liệu văn học, địa lý …( Liên môn ) .     -  Tài liệu lich sử địa phương.        Tuy nhiên thực trạng hiện nay, bên cạnh Sách giáo khoa thì tràn ngập các loại hình Sách tham khảo .Vì vậy, việc lựa chọn hợp lí Sách tham khảo là điều kiện tiên quyết để đạt được mục đích nâng cao năng lực học tập của mình. Như một học giả đã nói: “ Lựa sách mà đọc cũng như chọn bạn mà chơi. Hãy coi chừng bạn giả”. Vậy, lựa chọn một cuốn Sách tham khảo như thế nào là hợp lí? Sách tham khảo phải được xuất phát từ nhu cầu của người sử dụng, tránh tình trạng mua rất nhiều sách nhưng hiệu quả sử dụng không cao. Sách tham khảo phải do các tác giả uy tín với khoa học bộ môn biên soạn và các nhà xuất bản lớn phát hành. Đối với phụ huynh cần tham khảo ý kiến của thầy cô giáo bộ môn để tư vấn lựa chọn cho các em những quyển sách tham khảo có ích trong việc học tập.         Bên cạnh một cuốn Sách tham khảo tốt thì việc sử dụng hợp lí Sách tham khảo cũng là điều cần thiết - “Nghệ thuật đọc sách là nghệ thuật của tư duy với ít nhiều cần sự giúp đỡ của người khác” Một bộ phận không nhỏ học sinh hiện nay sử dụng Sách tham khảo để đối phó với các bài tập ở nhà, học sinh dùng Sách tham khảo để chép bài làm một cách không suy nghĩ. Do đó, người giáo viên ngoài việc cung cấp cho học sinh những tri thức phổ thông cần hướng dẫn học sinh cách tự học một cách hợp lí. Nếu rèn luyện cho học sinh cách học có phương pháp, có thói quen, có kỹ năng tự học, biết vận dụng linh hoạt những kiến thức đã học vào các tình huống thực tế, biết tự lực phát hiện vấn đề, đặt ra và giải quyết những vấn đề trong thực tiễn thì sẽ tạo cho các em lòng ham học, khơi dậy những tiềm năng vốn có của học sinh. Một trong những giải pháp tối ưu trong các nhà trường là xây dựng Thư viện nhà trường đạt chuẩn.         III. Giải pháp nhằm xây dựng Thư viên trường học đạt chuẩn. 1. Sắp xếp phòng đọc, phòng kho một cách khoa học tạo sự trực quan khi bạn đọc ghé vào thư viện. Kho sách được xây dựng theo hình thức bán mở: Giá ngoài cùng là giá sách chính các em học sinh được tự lựa chọn; giá phía trong là giá mượn theo yêu cầu được sắp xếp rất khoa học dễ tìm. Trong đó có các loại sách là sách khoa học thường thức, sách tham khảo các môn học dành cho học sinh. 2.  Xây dựng trang thông tin điện tử (Wbsite) nhằm trao đổi kinh nghiệm học tập; Đăng tải tư liệu băng hình về các bài dạy, trao đổi kinh nghiệm để giúp giáo viên, các em học sinh sử dụng song song văn hóa đọc và văn hóa nghe, nhìn.                             Bí Thư Huyện ủy Anh Sơn, Nguyễn Thanh Hiền cho ý kiến thiết lập                        trang thông tin điện tử của Ngành, phục vụ dạy học, tháng 5/2011 3. Tài liệu theo sở thích cá nhân: Tủ sách tin học, tủ sách tấm gương đạo đức Bác Hồ, tủ sách Pháp luật, tủ sách đặc biệt. Với cách phân loại sách này giúp cho học sinh có thể dễ dàng tham khảo và tìm được loại tài liệu mình cần mà không cần tra cứu lâu. 4. Cách bài trí trong thư viện cũng rất hợp lí. Bên cạnh các giá sách là “bảng tin thư viện” đầy màu sắc với những thông tin về danh mục sách để bạn đọc có thể cập nhật thông tin một cách dễ dàng. Đặc biệt là bảng giới thiệu sách mới tạo cho các em cách tiếp cận thông tin, lựa chọn sách để đọc. 5. Cần cung cấp cho học sinh, giáo viên biết về các thông tin bổ ích về tài liệu tham khảo trong thư viện nhà trường, nhằm đáp ứng với việc nâng cao, mở rộng kiến thức cho cả thầy và trò cũng như đa dạng sách giải trí phù hợp với độc giả trường học, tạo điều kiện thuận lợi nhất cho giáo viên và học sinh trong việc sử dụng sách. 6. Xây dựng được thư viện đạt CQG là giải pháp góp phần nâng cao chất lượng giáo dục của trường trong thời kỳ hội nhập của đất nước. Vì thế mặc dù kinh phí còn eo hẹp, song các trường học phải đặc biệt quan tâm xây dựng khu nhà thư viện. Phát động phong trào “Góp một cuốn sách để đọc nhiều cuốn sách hay”, xây dựng tủ sách dùng chung, tạo điều kiện cho tất cả các đối tượng học sinh nghèo. 7. Phong trào xây dựng thư viện trường học phải được đội ngũ thầy, cô giáo và học sinh toàn trường hưởng ứng nhiệt tình. Những việc làm đó đã góp phần nâng số sách của thư viện vượt chuẩn số đầu sách, bản sách theo quy định. Giáo viên và học sinh tích cực hưởng ứng và tham gia tốt các hoạt động của thư viện nên chất lượng khai thác giá trị thư viện vào dạy học đạt hiệu quả tương đối cao. Quả thật là có sự chung sức đồng lòng của nhiều trái tim thì mọi việc sẽ thành công. 8. Cán bộ chuyên trách về thư viện của nhà trường luôn có ý thức học hỏi nâng cao trình độ chuyên môn nghiệp vụ cải tiến hình thức hoạt động, sử dụng phần mền quản lý thư viện trong quá trình hoạt động. 9. Tăng cường sự quản lý chỉ đạo kiểm tra của Ban giám hiệu nhà trường và của phòng Giáo dục và Đào tạo là yếu tố hết sức quan trọng để thư viện nhà trường thực sự là nơi tìm hiểu tri thức của giáo viên và học sinh. Phòng Giáo dục và Đào tạo nên xây dựng trung tâm sách, thiết bị giáo dục tạo điều kiện thuận lợi cho giáo viên, học sinh, phụ huynh tìm, mua, khai thác sách giáo khoa và tài liệu tham khảo.                      Trung tâm sách Thiết bị Giáo dục, Phòng Giáo dục & Đào tạo Anh Sơn               – Do Công ty Sách – Thiết bị Giáo dục Nghệ An giúp đỡ xây dựng năm 2006          Trên đây là vài ý kiến trao đổi về tầm quan trọng của sách giáo khoa, sách tham khảo trong các trường phổ thông và vai trò của việc xây dựng Thư viện trường học đạt chuẩn Quốc gia nhằm thu hút người đọc, nghiên cứu góp phần đắc lực trong việc nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện./.                                           Nhóm tác giả thuộc phòng GD & ĐT Anh Sơn:  Nguyễn Đức Vĩnh – Trần Thị Thu Hiền – Trần Thị Thu Hà – Nguyễn Văn Mai – Phan Việt Hùng – Hồ Lục Hà – Hồ Thị Thông